Stille Nelis

Met Pak Edison, die zijn diensten als chauffeur op de luchthaven van Maumere aanbood, zijn we slechts drie dagen op stap geweest, maar het voelt als een hele maand. Pak Edison is wat je noemt een Stille Nelis: hij praat zacht, gaat bij het eten aan het hoekje van de tafel zitten om ons niet te storen, en slaat zó snel een kruisje voor hij begint met eten, dat je het niet ziet als je het niet weet.

Die geïnternaliseerde onzichtbaarheid vind ik moeilijk. Het doet me denken aan Zuid-Afrika waar iedereen met een kleurtje tijdens de apartheidstijd geacht werd zich zo op te stellen en dat nu nog in lichaamstaal en communicatiemogelijkheden wordt doorgegeven aan de volgende generatie. Het is voor mij een indicatie dat Flores een achtergesteld gebied is. 

In het vliegtuig naar Maumere zat ik naast een godsdienstleraar van een SMA (bovenbouw vergelijkbaar met Havo/VWO) in de stad. Hij heeft van alles gestudeerd aan de katholieke missiescholen die op Flores nog welig tieren, en hij wist veel over van alles, waaronder muziek. Maar het eerste wat hij zonder een spoortje ironie zei is dat ik er Indonesischer uitzie dan hij en hij verexcuseerde zich daar nog net niet voor, maar het scheelde niet veel.

Daar zit - net als in Zuid-Afrika (en vele andere plekken op de wereld) - een raciaal probleem. Maleise, melanesische, polynesische, en Europese invloeden maken Flores een uiterst cultureel gevarieerd eiland en die verschillen worden niet zelden door etnische constructies gearticuleerd. De afkomst van Pak Edison uit Maumere, mijn Europese afkomst, en Citra's Javaanse afkomst waren allemaal parameters in de manier waarop we met elkaar konden omgaan.

Maar we waren wel allemaal generatiegenoten. Gelukkig ontspande Pak Edison (om sopir) gedurende de reis, konden we grappen maken, en op de laatste dag haalde hij voor ons (na een ontbijt van nasi goreng met ei) een zak heerlijke gefrituurde krakelverse pisang goreng (gebakken banaan), die we wederom met wapperende haren in de wind onderweg gebroederlijk opgeknabbeld hebben. Het is heerlijk om op reis te zijn. 

Pak Edison (rechts) met iemand van de tambal ban om de banden op te pompen.

Eethuisjes onderweg